Κοπάζει σταδιακά η φρενίτιδα αποθεματοποίησης φαρμάκων που διαπιστώσαμε πριν το πρώτο lockdown του περσινού Μαρτίου – Απριλίου, ενώ η αγορά οδηγείται σε μια εξισορρόπηση όσο μαθαίνουμε να ζούμε με τον ιό.
Βέβαια, η κατά 6,6% αύξηση της κατανάλωσης στο πρώτο τρίμηνο του έτους πέρυσι, συνοδεύτηκε από μηνιαία μείωση της κατανάλωσης κατά 2,2% τους καλοκαιρινούς μήνες του 2020, έναντι του 2019. Και η πτωτική πορεία συνεχίστηκε κατά 9% στη διάρκεια του 2ου lockdown από το Νοέμβριο μέχρι τον Φεβρουάριο.
Σε ότι αφορά τις αξίες των φαρμάκων αυτών όμως, η λειτουργία της αγοράς δεν ήταν ίδια. Οι μηνιαίες πωλήσεις από πλευράς πληρωμών, αυξήθηκαν κατά 3,8% στο lockdown του περασμένου Μαρτίου, συνεχίστηκε η άνοδος στο 3,4% το καλοκαίρι, για να μειωθεί κατά 2,3% στους μήνες του δεύτερου lockdown από το Νοέμβριο μέχρι τον περασμένο Φεβρουάριο.
Τώρα, η σταδιακή επάνοδος στην κανονικότητα οδηγεί τους περισσότερους να αγοράζουν προϊόντα που χρειάζονται για την υγεία τους (το 89%), ένα 7% αγοράζει περισσότερα απ΄ ότι χρειάζεται συνήθως, ενώ το 4% αγοράζει προϊόντα που δεν χρειάζεται, ούτε θα χρειαστεί.
Οι αλλαγές αυτές μπορούν επίσης να αποδοθούν και στις ελλείψεις φαρμάκων, οι οποίες συνεχίστηκαν και στην περίοδο της πανδημίας. Πάνω από τις μισές ελλείψεις που καταγράφηκαν (53%) αφορούν φάρμακα χρονίων παθήσεων, το 20% αφορά φάρμακα που συνήθως βρίσκονται σε έλλειψη, ενώ τα προϊόντα προσωπικής προστασίας όπως μάσκες, γάντια και αντισηπτικά, πέρασαν κι αυτά την περίοδο της έλλειψής τους.
Έτσι, η νέα κανονικότητα έρχεται με αλλαγές στις αγοραστικές συνήθειες των ασθενών ή την συνταγογραφία τους.
Τι άλλαξε η πανδημία
Οι αλλαγές στις συνταγές αφορούν:
- Φαρμακευτική αγωγή για να αντιμετωπίσει ο ασθενής την τρέχουσα κατάσταση σε ποσοστό 30%.
- Συνταγές μεγαλύτερης διάρκειας σε ποσοστό 50% και
- Συνταγές που περιλαμβάνουν φάρμακα διαθέσιμα στα φαρμακεία σε μικρό ή μεγάλο βαθμό, ώστε ο ασθενής να μπορέσει να συνεχίσει την αγωγή του σε ποσοστό 80%.
- Τον μέσο αριθμό σκευασμάτων και προϊόντων ανά συναλλαγή σε ποσοστό 45% συνολικά, με το 10% να αφορά αύξηση των σκευασμάτων,
- Το μέσο κόστος ανά συναλλαγή, με το 41% να είναι χαμηλότερο και το 5% να είναι υψηλότερο, και
- Το μέσο επίπεδο που καταβάλλει ο ίδιος ο ασθενής, όπου κατά 27% μειώθηκε, ενώ για ένα 6% των ασθενών αυξήθηκε.
Αλλαγές ρόλου
Οι φαρμακοποιοί εκτιμούν ότι λόγω πανδημίας, έχει αλλάξει τόσο το σύστημα υγείας, όσο και ο ρόλος τους. Μάλιστα, οι μισοί θεωρούν πως έχει αλλάξει ο ρόλος τους αρκετά και άλλο ένα 17% ότι ο ρόλος τους έχει αλλάξει πολύ. Σε κάθε περίπτωση όμως όλοι συμφωνούν ότι χρειάζονται περισσότερο χρόνο με κάθε ασθενή, τον οποίο υποστηρίζουν ολοένα και περισσότερο, καλύπτουν ευθύνες γιατρού ή νοσηλευτή (το 87%), ενώ το 85% χρειάζεται να παρακολουθεί τους ασθενείς, το 77% ελέγχει τη συμμόρφωσή τους προς την αγωγή, μετέχουν ολοένα και περισσότερο σε δραστηριότητες όπως τα εμβόλια, η μέτρηση πίεσης κλπ σε ποσοστό 68% κ.ά.
Και μπορεί η πανδημία να διευκόλυνε το ηλεκτρονικό εμπόριο, όμως όταν πρόκειται για φάρμακο, οι ασθενείς σε ολόκληρο τον κόσμο, δεν είναι έτοιμοι να εγκαταλείψουν το φυσικό φαρμακείο.
Για την ακρίβεια, παρά τα μέτρα αποστασιοποίησης, το 83% των ασθενών δηλώνουν ότι προσωπικά οι ίδιοι θα αγοράσουν τα φάρμακά τους, παρότι χρησιμοποιούν άλλες υπηρεσίες διανομής μέσω τηλεφώνου, ίντερνετ ή εφαρμογών.
Στοιχεία από έρευνα της εταιρίας μελετών υγείας IQVIA, τόσο της μητρικής όσο και της ελληνικής θυγατρικής σε 90 φαρμακεία για τις επιπτώσεις της πανδημίας στη λειτουργία των φαρμακείων, παρουσιάστηκαν στο φαρμακευτικό συνέδριο HellasPharm.
Η τετραετία
Σύμφωνα με τις έρευνες, η εικόνα αυτή της πανδημίας, δεν αποτυπώνει τη συνολική εικόνα των τελευταίων ετών σε ότι αφορά την κατανάλωση φαρμάκων όπου μεταξύ των ετών 2017-2020 φάνηκε ότι χρησιμοποιήσαμε 7,2% περισσότερα φάρμακα σε τεμάχια, για τα οποία όμως πληρώσαμε επιπλέον 13,4% περισσότερα χρήματα.
Χαρακτηριστικά, το 2017, οι πωλήσεις φαρμάκων στα φαρμακεία έφταναν τα 480 εκατομμύρια τεμάχια για τα οποία πληρώναμε 3,293 δις. ευρώ, ενώ πέρυσι αγοράσαμε 514 εκατομμύρια τεμάχια φαρμάκων για τα οποία καταβάλαμε 3,734 δις. ευρώ.
Το φαρμακείο
Σύμφωνα με την μελέτη, η πανδημία δημιούργησε περισσότερες ευκαιρίες απ΄ ότι ρίσκα για το φαρμακείο, καθώς ενδυναμώθηκε ο ρόλος του στην παρακολούθηση χρονίως ασθενών, ενισχύθηκε ο συμβουλευτικός ρόλος του φαρμακοποιού και η συμβολή του στη παρακολούθηση της συμμόρφωσης των ασθενών στην θεραπεία τους, ενώ ενδυναμώθηκαν οι κατηγορίες των καλλυντικών και των προϊόντων προσωπικής φροντίδας με την απουσία των βασικών καναλιών διανομής.
Στα αρνητικά η έρευνα συμπεριλαμβάνει την προσωρινή μείωση επισκεψιμότητας στο φαρμακείο και η αναζήτηση διαδικτυακών καναλιών διανομής, η αύξηση του χρόνου στη διαχείριση των ασθενών που καταφεύγουν στο φαρμακείο και η αλλαγή των καθημερινών συνηθειών και η αυξημένη προσωπική προστασία, που οδηγεί σε πωλήσεις προϊόντων διακοπής καπνίσματος, γαστρικών διαταραχών κλπ.
Στη μελέτη, μόλις το ένα τρίτο των φαρμακοποιών πίστευε ότι θα χρειαστεί και δεύτερο lockdown, καθώς τον Ιούλιο είχε ανακάμψει η επισκεψιμότητα και η συχνότητα των ασθενών – πελατών. Μόλις πρόσφατα όμως το 40% των φαρμακοποιών διαπιστώνει ότι το μέσο καλάθι των ασθενών φθάνει τα προ κορονοϊού επίπεδα από πλευράς αξίας.
Η απόσταση
Στη μείωση των επισκέψεων στα φαρμακεία καθοριστικός ήταν ο φόβος έκθεσης στον ιό, με αποτέλεσμα να στρέφονται στα ηλεκτρονικά φαρμακεία, η ύπαρξη των οποίων κράτησε τους ασθενείς μακριά από το φυσικό χώρο του φαρμακείου. Από τον περασμένο Ιούλιο και μετά όμως, η επισκεψιμότητα έχει αυξηθεί, τόσο γιατί υπήρξε ελάφρυνση των μέτρων, όσο και γιατί επισκέπτονταν τον γιατρό τους και χρειάζονταν φάρμακα (που δεν πωλούνται μέσω ηλεκτρονικών φαρμακείων), ενώ ταυτόχρονα είχαν ερωτήσεις σχετικά με την ασφάλεια των φαρμάκων τους.
Με τα καταναλωτικά προϊόντα προσωπικής υγιεινής, όμως μάσκες, γάντια και αντισηπτικά να παίζουν καθοριστικό ρόλο στην κατανάλωση, το 83% ανέφερε περιστατικά υπερτίμησης των ειδών αυτών. Οι τιμές τους έπεσαν τελευταία, όμως το 80-92% των φαρμακοποιών σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη και υπόλοιπη Ελλάδα, θεωρεί ότι δεν έχουν φτάσει τα προ – covid επίπεδα.
