Το κάπνισμα στην Ελλάδα, μια ιστορία που συνεχίζεται

Σιδηροπούλου Μαρία

Ιατρός Δημ. Υγείας ΕΣΥ- Υγιεινολόγος

Από την Αμερική στην Ευρώπη

Ο Χριστόφορος Κολόμβος το 1492 αποβιβάστηκε στις Μπαχάμες και ένα χρόνο μετά την ανακάλυψη του Νέου Κόσμου, οι καραβέλες της επιστροφής έφερναν μαζί τους και το ιερό φυτό των ιθαγενών τον καπνό. Φύτρωνε σε άγρια μορφή και χρησιμοποιούνταν από τους Ινδιάνους της Αμερικής σε θρησκευτικές τελετές και στη θεραπεία ασθενειών και πληγών.

Από ανασκαφές που έγιναν στην περιοχή του Yucatan, ανακαλύφθηκε σκόνη φύλλων καπνού σε αντικείμενα που χρονολογούνται προ 15.000ετών

Η χρήση του εξαπλώθηκε στους λαούς της Ευρώπης ,που τελικά έγινε κατάχρηση με αποτέλεσμα την παγκόσμια πια επιδημία του καπνίσματος.

Η επιστημονική ονομασία του φυτού είναι Nicotiαna Tampacum και Nikotiana Rustica. Ετυμολογικές ερμηνείες της ευρωπαϊκής ονομασίας ταμπάκο υπάρχουν αρκετές . Επικρατέστερη είναι αυτή που παραπέμπει στο νησί των Αντιλλών Ταμπάγκο

Η παράδοση θέλει ως πρώτο εισαγωγέα καπνού στην Γηραιά Ήπειρο τον Ισπανό ναύτη του Κολόμβου Rodrigo de Jerez ο οποίος κατηγορήθηκε ως μάγος που έβγαζε καπνούς από το στόμα και την μύτη και γι’ αυτό φυλακίστηκε.

Οι πρώτες καπνοκαλλιέργειες αναφέρονται γύρω στο 1550 στην Πορτογαλία και την Ισπανία.. Στα μέσα του 16 ου αιώνα άρχισε η εξάπλωση στην υπόλοιπη Ευρώπη. Το 1556 εισάγεται στην Γαλλία και το 1565 πείθεται η βασίλισσα Ελισάβετ της Αγγλίας ν’ αρχίσει το κάπνισμα. Πριν το τέλος αυτού του αιώνα έχουμε εξάπλωση του καπνού και στην Οθωμανική Αυτοκρατορία.

Η Οθωμανική αυτοκρατορία τότε επεκτεινόταν στα εδάφη της σημερινής Ελλάδας, της Μ. Ασίας, Μαύρης Θάλασσας, Βουλγαρίας και Γιουγκοσλαβίας. Η είσοδος του καπνού έγινε από το λιμάνι της Κωνσταντινούπολης γύρω στα 1580 από Γενοβέζους και Βενετσιάνους εμπόρους.

Για εκατό περίπου χρόνια η χρήση του ήταν περιορισμένη και από το 1687 ο Σουλεϊμάν ο Β΄ επιτρέπει την καπνοκαλλιέργεια και επιβάλλει φόρους και δασμούς.

Στην Ελλάδα

Ως εισαγωγείς του καπνού στην Ελλάδα φέρονται δύο Γάλλοι που μεταξύ του 1573 και του 1589 καλλιεργούσαν καπνό στα περίχωρα της Θεσσαλονίκης. Οι πληροφορίες αυτές προέρχονται από ένα ταξιδιωτικό σύγγραμμα του Pouqueville: «Περιηγήσεις στην Ελλάδα» που εκδόθηκε το 1820.

Στην Ελληνική Εμπορική Εγκυκλοπαίδεια που εκδόθηκε το 1815 στην Βενετία αναφέρεται ότι τον 17^ο αιώνα οι καπνοκαλλιέργειες στην Μακεδονία , επαρχία τότε της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, καταλάμβαναν μεγάλες εκτάσεις.

Με την σύσταση του Ελληνικού Βασιλείου οι καπνοκαλλιέργειες της «παλιάς Ελλάδας» περιορίζονται στις περιοχές της Λειβαδιάς , Άργους και των Καλαμών και σύμφωνα με το σύγγραμμα του Βαυαρού προξένου Strong που εκδόθηκε το 1842, η παραγωγή έφτανε τις 450.000 οκάδες.

Με τις διαδοχικές προσαρτήσεις νέων ελληνικών εδαφών μετά τους Βαλκανικούς πολέμους προσαρτώνται και οι εκτεταμένες καπνοκαλλιέργειες της Μακεδονίας και τελικά το εμπόριο του καπνού γίνεται ο ρυθμιστικός παράγοντας της οικονομίας της χώρας.

Για την μεταποίηση των φύλλων του καπνού δημιουργείται μια εύρωστη μεταποιητική βιομηχανία και από την στιγμή που φορολογήθηκε ο καπνός ,το 1883 επί κυβερνήσεως Τρικούπη, απετέλεσε μια σπουδαία πηγή εσόδων για το Ελληνικό Κράτος. Οι καπνεργάτες αποτελούσαν τον κορμό του εργατικού κινήματος στον Μεσοπόλεμο και το «καπνικό ζήτημα» υπήρξε για χρόνια από τα πιο φλέγοντα της Ελληνικής κοινωνίας.

Ο καπνός ήταν σημαντικός και για άλλους λόγους. Το καπνεμπορικό κεφάλαιο όπως και το εφοπλιστικό ήταν διεθνοποιημένα ήδη από τον19^ο αιώνα. Έτσι δημιουργήθηκαν γύρω από τον καπνό, αυτόματα, βιομηχανικές συγκεντρώσεις και δίκτυα στις λεγόμενες καπνουπολεις και καπνοχώρια, που πρόσφεραν πολλά στην ανάπτυξη. Μερικές από τις πιο γνωστές καπνουπόλεις ήταν η Καβάλα,

η Θεσσαλονίκη , η Δράμα , η Ξάνθη, οι Σέρρες και η Κατερίνη όπου υπήρχαν τα γνωστά «καπνομάγαζα»

Ως το 1913 τα καπνομάγαζα ήταν συγκεντρωμένα στις απελευθερωμένες περιοχές της Ελλάδος δηλαδή στον Βόλο, Πειραιά ,Ναύπλιο, Μεσολόγγι κ.λ.π . Από το 1913 και μετά το κέντρο μετατοπίστηκε προς την Μακεδονία και την Θράκη.

Το κύριο εξαγωγικό λιμάνι καπνού προς την Ευρώπη τον 20^ο αιώνα ήταν η Καβάλα.

Ένα σύντομο Χρονολόγιο

Το ταξίδι στην ιστορία του Ελληνικού καπνού περιλαμβάνει ένα μεγάλο μέρος της οικονομικής ιστορίας της Ελλάδος στον 20^ο αιώνα και ίσως αυτό να είναι και ένα από σπουδαιότερα οικονομικά και κοινωνικοπολιτικά γεγονότα. Ήδη από τις αρχές του 20^ου αιώνα τα ελληνικά καπνά εξάγονταν στην Γερμανία , Ολλανδία και Αίγυπτο.

Το 1888, οι αδελφοί Γιώργος και Ευστάθιος Καρέλιας ιδρύουν μια μικρή καπνεμπορική επιχείρηση που προμήθευε τις γύρω πόλεις και χωριά με καπνό. Όλα ξεκίνησαν από μία μικρή βιοτεχνία καπνού με ένα κοφτήριο, που πουλούσε κομμένο καπνό σε σακούλες στην ντόπια αγορά, όταν το βιομηχανοποιημένο τσιγάρο ήταν είδος άγνωστο στην Ελλάδα. Η μικρή οικογενειακή βιοτεχνία επεκτάθηκε σταδιακά και στο παραγωγικό της δυναμικό προστέθηκαν και κάποιες εργάτριες που έκαναν χειροποίητα τσιγάρα.

Το 1909 εισάγονται οι πρώτες σιγαροποιητικές μηχανές στην Ελλάδα από τους βιομηχάνους Βάρκα και Καραβασίλη. Κάθε τέτοια μηχανή παρήγαγε μέσα σε επτά ώρες περίπου 200 -250.000 τσιγάρα ενώ στο χειροποίητο κάθε τεχνίτης με τον βοηθό του έβγαζε 2-3000 τσιγάρα. Έτσι η μηχανή αντικαθιστούσε περί τους 100 εργάτες. Λίγα χρόνια μετά υπήρχαν στην Ελλάδα 167 σιγαροποιητικές μηχανές και 13 ανώνυμες εταιρίες.( «Η Ελλάς εις το στάδιον της εκβιομηχανίσεως» , Αθήναι 1926 και «Αι ανώνυμαι εταιρίαι εν Ελλάδι», Αγγελόπουλος 1928, Αθήναι)

Το 1911 ιδρύεται το σωματείο καπνεργατών του Αγρινίου

Το 1913 ιδρύεται στο Αγρίνιο η πρώτη Ομόρρυθμος Καπνεμπορική Εταιρία

« Αφοί Παπαστράτου»

Το 1931 κυκλοφορεί η πρώτη διαφήμιση εταιρίας τσιγάρων στην Ελλάδα

Το 1939 Αρχίζει η μείωση της κατανάλωσης του αρωματικού καπνού και τα λεγόμενα «λαϊκά» τσιγάρα παρά την οικονομική κρίση και την υψηλή φορολογία αποκτούν μεγαλύτερο καταναλωτικό κοινό.

Το 1940 κυκλοφορούν τα τσιγάρα με το όνομα «AERA» για την ενίσχυση του φρονήματος των Ελλήνων στρατιωτών στον πόλεμο

Το 1950 κυκλοφορεί το πρώτο τσιγάρο με φίλτρο

Το 1971 κυκλοφορεί το πρώτο Light τσιγάρο ( Marlboro Lights )

Το 1975 ιδρύεται η ΣΕΚΑΠ στην Ξάνθη που μαζί με την Καρέλια αποτελούν τις αμιγώς Ελληνικές Βιομηχανίες καπνού.

Το 1978 ο υπουργός υγείας Κος Δοξιάδης ξεκινάει την πρώτη οργανωμένη. αντικαπνιστική εκστρατεία στην Ελλάδα που έφερε αποτελέσματα . Ήταν ο πρώτος πολιτικός άνδρας που διείδε τις βλαβερές συνέπειες του καπνίσματος στην Δημόσια Υγεία Η δράση αυτή σταμάτησε επειδή άλλαξε ο υπουργός!!!!

Το 1980 παρασκευάζονται στην Ελλάδα όλες σχεδόν οι ξένες μάρκες τσιγάρων και σταματούν σταδιακά να εισάγονται.

Το 1996 υπερψηφίζεται ο Ευρωπαϊκός νόμος για την απαγόρευση της διαφήμισης του καπνίσματος με την ψήφο του τότε υπουργού υγείας κου Γείτονα.

Το 2003 η Παπαστράτος ΑΕ γίνεται Philipp Morris International

Το τσιγάρο ως κοινωνικός και πολιτιστικός παράγοντας

Τα πρώτα καπνοπωλεία έκαναν την εμφάνιση τους στο Ναύπλιο το1821 μετά την απελευθέρωση και αργότερα στην Αθήνα.

Το τσιγάρο από τα πρώτα χρόνια της εμφάνισης στην Ελλάδα, έπαιξε, πολύ σημαντικό ρόλο στην βιομηχανία και στην διαμόρφωση του κοινωνικού ιστού στις καπνουπόλεις και στα χωριά όπου χιλιάδες οικογένειες επιβίωναν χάρη στην καλλιέργεια του καπνού. Οι δε καπνεργάτες αποτελούσαν τον κορμό του εργατικού κινήματος στον Μεσοπόλεμο. Η χώρα είχε γεμίσει καπναποθήκες και καπνομάγαζα.

Οι καπνιστές στα πρώτα χρόνια ήταν λίγοι και δεν ήταν συνηθισμένο φαινόμενο να καπνίζουν οι γυναίκες.

Η σύγχρονη ιστορία του τσιγάρου στην Ελλάδα είναι συνυφασμένη με τον στρατό. Ειδικότερα κατά τον Β Παγκόσμιο πόλεμο, το κάπνισμα γνώρισε τεράστια διάδοση ανάμεσα στους στρατιώτες που ένιωθαν ότι, το τσιγάρο τους δίνει ενέργεια και αυτοπεποίθηση, ενώ είναι πολλοί και αυτοί που ξεκινούν το κάπνισμα κατά την διάρκεια της θητείας τους. Από την εταιρία Παπαστράτος είχαν κυκλοφορήσει τα τσιγάρα «AERA» για την ενίσχυση του φρονήματος των στρατιωτών.

Εκτός από τον στρατό, η εικόνα του «μάγκα» του «ζεϊμπέκη» κατά τον Μποστ (1918-1996) στο έργο του «Μία νύχτα στον Αιγάλεω», αποτυπώνεται με το τσιγάρο στο στόμα, με μία πικρή έκφραση στα μάτια και με τα χέρια ανοιχτά σαν φτερούγες πουλιού, να χορεύει αγνοώντας τους γύρω του. Υπήρχε, γενικά ,η ιδέα ότι φίλοι του τσιγάρου ήταν οι άντρες οι σκληροί και αγωνιστές της ζωής .

Όσον αφορά τις γυναίκες ,πριν το 1952 κάπνιζαν οι γυναίκες ελευθέρων ηθών και οι «τροτέζες».

Ως σύμβολο της γυναικείας χειραφέτησης ενσαρκώθηκε από την εκπληκτική Μελίνα Μερκούρη στην ταινία «Στέλλα»το1955. Η Μερκούρη έδωσε το στυλ της ελεύθερης , χειραφετημένης και μοιραίας γυναίκας καπνίζοντας σε κοινή θέα και το κάπνισμα γίνεται κομμάτι της γυναικείας επανάστασης.

Λίγο πριν το 1960 άρχισαν οι κυρίες του «καλού κόσμου» να καπνίζουν πίπα στα σαλόνια συναναστροφών. Αυτό φαίνεται και από το αρχείο του Ελληνικού κινηματογράφου όπου η «κυρία» του σπιτιού καπνίζει πίπα κρατώντας την επιδεικτικά με σνομπ ύφος. Επί πλέον στην δεκαετία του 60 το τσιγάρο υπήρξε σύμβολο της νεανικής επανάστασης.

Αυτήν την στιγμή η Ελλάδα θεωρείται η πρώτη χώρα στον κόσμο σε αναλογία καπνιστριών στον γυναικείο πληθυσμό, ενώ πολύ ψηλά βρίσκεται και το ποσοστό των νέων που ξεκινούν το κάπνισμα πριν ενηλικιωθούν.

Το τσιγάρο στην Ελλάδα επειδή μπήκε για τα καλά μέσα στον κοινωνικό ιστό τραγουδήθηκε επίσης όσο τίποτε άλλο. «Στο ένα χέρι το τσιγάρο στο άλλο χέρι το μπεγλέρι» με την Μαίρη Χρονοπούλου, «η ζωή μου όλη είναι ένα τσιγάρο» με το Καζαντζίδη, «άναψε το τσιγάρο» με την Καίτη Γκρέυ, «ή το τσιγάρο ή εγώ» με τον Ν. Καρβέλα είναι μερικοί τίτλοι τραγουδιών που τραγουδιούνται σχεδόν από όλους τους Έλληνες. Η ενσωμάτωση του τσιγάρου στην κοινωνικοπολιτιστική δραστηριότητα, έχει ως αποτέλεσμα την απειθαρχία του Έλληνα στην νομοθεσία που απαγορεύει το κάπνισμα.

Η διαφήμιση

Γενικά στην διαφήμιση χρησιμοποιείται πάρα πολύ η εικόνα.. Επιστημονικές έρευνες έχουν αποδείξει ότι αν ο άνθρωπος δεν έβλεπε τις εικόνες θα κάπνιζε λιγότερο.

Η διαφήμιση έπαιξε ρόλο από τα πρώτα χρόνια της εμφάνισης του τσιγάρου, οι δε διαφημιστικές αφίσες ήταν πραγματικά πολύ όμορφες εικαστικά.

Χαρακτηριστική είναι η αφίσα φιλοτεχνημένη από τον Ν. Γκύζη φανατικό καπνιστή των τσιγάρων της εταιρίας Παπαστάθη με έδρα το Μόναχο! Απεικονίζει μια όμορφη γυναίκα που κρατά στο ένα χέρι το τσιγάρο, με την παλάμη να στηρίζει το κεφάλι της που είναι γερμένο με χάρη στο πλάι και με το άλλο χέρι να στηρίζεται σε ένα πεζούλι όπου είναι αφημένο το κουτί των τσιγάρων ανοικτό. Επίσης τα πακέτα των τσιγάρων είχαν εικόνες με ποικίλη θεματολογία όπως θεούς, ημίθεους, ήρωες του 1821 κλπ.

Μετά τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο έχουμε έκρηξη της διαφήμισης και των μέσων επικοινωνίας και εμφανίζονται τα νέα επαγγέλματα του διαφημιστή και του γραφίστα. Το στοιχείο που επικρατεί στην διαφήμιση της εποχής είναι οι χαρακτηρισμοί ποιότητας όπως «εκλεκτά», «φίνο», «το τέλειον» κλπ

Σε κάποιες περιπτώσεις στο παρελθόν χρησιμοποιήθηκαν ακόμη και σκίτσα ειδικών επιστημόνων όπως π.χ ιατρών οι οποίοι βεβαίωναν «επιστημονικά» ότι το τάδε τσιγάρο προκαλεί λιγότερο ερεθισμό και επομένως προστατεύει τον λαιμό από τον ερεθισμό και δεν προκαλεί βήχα!!!

Στην σύγχρονη εποχή, για την διαφήμιση του τσιγάρου( πριν απαγορευτεί αυτή) χρησιμοποιήθηκαν άνθρωποι κυρίως του καλλιτεχνικού κόσμου που υπήρξαν ινδάλματα αλλά και πρότυπα για πολλούς νέους ανθρώπους .Οι δε διαφημιστικές αφίσες ήταν, κάποιες φορές, εικαστικά αριστουργήματα.

Χαρακτηριστική είναι η αφίσα του Marlboro man (David MC Lean), του καουμπόι με το άλογο που ετοιμάζεται να ανάψει το τσιγάρο του μετά από μια κουραστική μέρα. Ο MC Lean πέθανε το 1995 από καρκίνο του πνεύμονα!

Το 1996 απαγορεύεται πλέον με νόμο η διαφήμιση του τσιγάρου στην Ελλάδα από όλα τα μέσα. Ωστόσο άλλοι παράγοντες μεσολάβησαν και η κατανάλωση του καπνού δεν μειώθηκε ιδιαίτερα και σε κάποιες περιπτώσεις θα μπορούσαμε να πούμε ότι αυξήθηκε ( π.χ. στον γυναικείο πληθυσμό). Οι παράγοντες αυτοί ήταν κυρίως κοινωνικοοικονομικοί αλλά και πολιτισμικοί.

Η επιδημιολογία του καπνίσματος στην Ελλάδα

Η Ελλάδα έχει τον υψηλότερο αριθμό καταναλισκόμενων τσιγάρων κατ’ άτομο στη Δυτική Ευρώπη. Μετά το 2000, ο μέσος ετήσιος κατά κεφαλή αριθμός τσιγάρων στην Ελλάδα είναι διπλάσιος από ότι στη Γερμανία, Γαλλία και Μ. Βρετανία και πενταπλάσιος από ότι στη Νορβηγία

Ηλικία έναρξης: Σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat η μέση ηλικία έναρξης του καπνίσματος στην Ελλάδα είναι άνω των 15 ετών γεγονός που έρχεται σε αντίθεση με τα ποσοστά των ενηλίκων καπνιστών. Η διαφορά αυτή αποδίδεται στο ότι οι έφηβοι στην Ελλάδα αρχίζουν μεν το κάπνισμα αργότερα από ότι οι συνομήλικοι τους σε άλλες χώρες αλλά κρατούν την μονιμότητα ως καπνιστές.

Διαφορές μεταξύ των φύλων: Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΠΟΥ (WHO, Global Info Database, 2008), το 2000, το ποσοστό των καπνιστών μεταξύ των ανδρών στην Ελλάδα έφτανε το 46,8%, ενώ μεταξύ των γυναικών το 29% ( πίνακας 1 ).

Σε μελέτη που πραγματοποιήθηκε στην Αττική το 2002, σε άτομα ηλικίας 18 ετών και άνω, το ποσοστό των καπνιστών σε άνδρες βρέθηκε στο 51% και στις γυναίκες το 39% (Pitsavos et al ,2003).

Όπως καταγράφεται στο Bloomberg το 2009, το 40% των Ελλήνων ήταν καπνιστές ποσοστό ιδιαίτερα σοκαριστικό αφού ο μέσος όρος των χωρών του ΟΟΣΑ είναι 22%!

Το κάπνισμα θεωρείται ,από τον ΠΟΥ , πανδημία που έχει τέσσερα στάδια εξέλιξης. Ωστόσο όλες οι χώρες δεν βρίσκονται στο ίδιο στάδιο.

Η Ελλάδα βρίσκεται στο 3⁰στάδιο, όπου παρατηρείται ήδη μια ωρίμανση της έντασης της καπνιστικής νόσου στους άνδρες, ενώ οι γυναίκες εξακολουθούν να αυξάνουν. Ταυτόχρονα αναφέρονται παρόμοια στάδια και για τη θνησιμότητα από τη νόσο, τα οποία όμως αναπτύσσονται με χρονική υστέρηση ετών. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι στην Ελλάδα η θνησιμότητα των γυναικών από το κάπνισμα αναμένεται να αυξηθεί δραματικά τα επόμενα έτη.

Πίνακας 1. Ποσοστό καπνιστών μεταξύ των ενηλίκων, κατά φύλο, σε διάφορες

ευρωπαϊκές χώρες. (Πηγή: Εθνικό Σχέδιο Δράσης για το Κάπνισμα 2008-2012)

Χώρα	Έτος	Άνδρες	Γυναίκες	Σύνολο
Βέλγιο	2002	30	25	27
Γαλλία	2005	28,2	21,7	25
Γερμανία	2003	33,2	22,1	27,4
Δανία	2005	28,6	24,1	26,3
Ελλάδα	2000	46,8	29	37,6
Ιταλία	2005	28,3	16,2	22
Ισπανία	2003	34,1	22,4	28,1
Μ. Βρετανία	2003	28	24	26
Ολλανδία	2004	31	25	28
Σουηδία	2004	14	19	16
Φινλανδία	2004	17	20	23

Σε σύγκριση με τις άλλες δυτικοευρωπαϊκές χώρες η Ελλάδα φαίνεται να έχει τον υψηλότερο αριθμό καπνιστών όχι μόνο στους άνδρες αλλά και στις γυναίκες στις οποίες εξακολουθεί να υπάρχει μία αυξητική τάση.

Την τελευταία δεκαετία, το ποσοστό των Ελλήνων καπνιστών αυξήθηκε, κατά 6% όταν στις υπόλοιπες χώρες του ΟΟΣΑ μειώθηκε κατά 18% περίπου.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΟΣΑ , η Ελλάδα έρχεται πρώτη από τις 34 χώρες του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης σε ποσοστά καπνιστών με δεύτερη την Δημοκρατία της Τσεχίας ενώ σε όλες τις υπόλοιπες χώρες παρατηρήθηκε μείωση .(πίνακας 2).

Πίνακας 2. Μεταβολή του ποσοστού των καπνιστών στις χώρες του ΟΟΣΑ

(Πηγή: OECD fact book 2011-2012, smoking)

Η σύγχρονη αντικαπνιστική εκστρατεία και η ελληνική νομοθεσία

Ο πρώτος αντικαπνιστικός νόμος στην Ελλάδα ήταν ο νόμος «περί απαγορεύσεως του καπνίζειν εντός των δημοσίων γραφείων και καταστημάτων». Ήταν ένα Βασιλικό Διάταγμα που έφερε την υπογραφή της βασίλισσας Αμαλίας ,εκδόθηκε στις 31/7/1856

Το 1978 εφαρμόστηκε συστηματικά , με κρατική παρέμβαση ,η 1^η αντικαπνιστική εκστρατεία με υπουργό υγείας τον κο Δοξιάδη και είχε αποτελέσματα..

Οι πράξεις νομοθετικού περιεχομένου που αφορούν το κάπνισμα ξεκινούν από το1952(εικόνα1).

Σήμερα η νομοθεσία που υπακούει στους Ευρωπαϊκούς κανονισμούς ενσωματώνεται στο Ελληνικό Δίκαιο και παρά τις αντιδράσεις που προκαλεί ,παρά το ότι βρίσκει την κοινή γνώμη ανημέρωτη, η πολιτεία δείχνει την βούληση να την εφαρμόσει. Οι τελευταίοι αντικαπνιστικοί νόμοι είναι:

3730/2008 – άρθρα 1 έως 6(ΦΕΚ 262/τ. Α΄/23-12-2008),
3868/2010 – άρθρο 17 (ΦΕΚ 129/τ. Α΄/3-8-2010) και
3918/2011 άρθρο 65 (ΦΕΚ 31/τ. Α΄/2-3-2011)

Ωστόσο, το ισχυρότερο εργαλείο για την ανάπτυξη των στρατηγικών ελέγχου και καταπολέμησης της επιδημίας του καπνίσματος σε παγκόσμιο επίπεδο, είναι η FCTC ,δηλαδή ,« η Σύμβαση Πλαισίου Εργασίας για τον Έλεγχο του Καπνού» (Framework Convention on Tobacco Control) του Π.Ο.Υ. Οι κατευθυντήριες γραμμές της Σύμβασης αποτελούν την βάση πάνω στην οποία οι χώρες μέλη εργάζονται για να θέσουν υπό έλεγχο το θέμα του καπνού.

Η Σύμβαση έχει υπογραφεί στις 16/6/2003 και τέθηκε σε ισχύ στις 27/2/2005. Συμμετέχουν 172 χώρες και η Ευρωπαϊκή Ένωση.

Εικόνα 1: Νομοθετικές Πράξεις για το κάπνισμα στην Ελλάδα

Η Ελλάδα την έχει υπογράψει από το 2003 αλλά τέθηκε σε ισχύ στις 27/1/2006.

Η παρακολούθηση (monitoring) θα διοχετεύει πληροφορίες στις Αρχές της Δημόσιας Υγείας για την εκπόνηση των πολιτικών υγείας . Οι πληροφορίες αυτές θα αφορούν:

Την έκταση του προβλήματος στην χώρα
Την αφύπνιση του κοινού, ώστε να υιοθετήσει στο μέλλον συμπεριφορές που στοχεύουν στον περιορισμό της χρήσης του καπνού
Την αλλαγή στην χρήση του καπνού μέσα από πολιτικές και προγράμματα
Την Κυβερνητική παρέμβαση ως προς τον έλεγχο του καπνίσματος όπως π.χ την υψηλή φορολογία, τους ελεύθερους από κάπνισμα χώρους, την απαγόρευση της διαφήμισης .

Αξίζει να σημειωθεί ότι η υφιστάμενη Κοινοτική Οδηγία (2001/37/ΕΚ) για τα Προϊόντα Καπνού τελεί υπό αναθεώρηση με αναμενόμενες εξελίξεις ενδεχομένως μέσα στο β’ εξάμηνο του 2012 .

Βιβλιογραφικές αναφορές