Του Κώστα Ματσιόλη, προέδρου του Δ.Σ. του Φαρμακευτικού Συλλόγου Μαγνησίας
Οι ερευνητές του μέλλοντος πολύ σημαντικά στοιχεία θα έχουν να αντλήσουν από τη σημερινή κατάσταση που επικρατεί στο χώρο του φαρμάκου στην χώρα μας. Χαρακτηριστικό γνώρισμα είναι η έλλειψη οράματος, η έλλειψη κοινωνικών στόχων, και γενικότερα συντονισμού στις όποιες αποφάσεις λαμβάνονται και αφορούν το φάρμακο, τα φαρμακεία, τις φαρμακοβιομηχανίες, τις φαρμακαποθήκες. Χωρίς αρχές γίνεται η αδειοδότηση των φαρμάκων, με μη ορθολογικό τρόπο η κοστολόγηση - τιμολόγηση τους, χωρίς αρχές είναι η συνταγογράφηση. Πιο συγκεκριμένα.
Η κατανάλωση των φαρμάκων στην χώρας μας είναι μόνο το 2,5% της συνολικής δαπάνης στην Ευρώπη. Σημαντικό στοιχείο, επίσης, είναι -μάλλον ήταν- το γεγονός ότι το 76% των σε κυκλοφορία φάρμακων στην Ελλάδα έχει αξία κάτω από 10 ευρώ στη χονδρική τιμή και αυτά καλύπτουν το 26,3% της συνολικής δαπάνης. Το τελευταίο χρονικό διάστημα έχουν μειωθεί οι τιμές των φαρμάκων κατά 30% και μέσα στον επόμενο μήνα θα μειωθούν ακόμα 20%. Δηλαδή, μέσα σε ένα χρόνο η λιανική τιμή όλων των φαρμάκων θα έχει μειωθεί στο 50%. Από την άλλη, υπάρχουν εξαγγελίες των υπεύθυνων υπουργών που μιλάνε για μείωση στις τιμές των αντιγράφων (Generics) κατά 35%. Έτσι θα φθάσουν οι τιμές τους στο 60% των τιμών των πρωτότυπων, αντί στο 90% σήμερα.
Σοβαρές οι παρενέργειες
Με την απόφαση αυτή η κυβέρνηση, βλέποντας μόνο τα νούμερα και όχι την ουσία, οδηγεί τελικά σε εξαφάνιση την Ελληνική Φαρμακοβιομηχανία, που σημειωτέον καλύπτει το 13% της ελληνικής αγοράς, και επιπλέον απασχολεί το 60% των εργαζομένων στο φάρμακο. Πραγματοποιεί, επίσης, το 95% του συνόλου των επενδύσεων στον κλάδο, που ήταν περίπου 700 εκατομμύρια μόνο την τελευταία πενταετία. Η μείωση των τιμών των ελληνικών φαρμάκων θα συνεισφέρει μεν αρχικά στη μείωση της συνολικής φαρμακευτικής δαπάνης μετά όμως θα οδηγήσει σε αλματώδη αύξηση της. Θα συμβεί αυτό, διότι η μεγάλη και με μη ορθολογικό τρόπο μείωση των τιμών, με δεδομένη την απουσία ενός θεσμικού πλαισίου στην αγορά φαρμάκων, θα συμπιέσει τα περιθώρια κέρδους των ελληνικών φαρμακοβιομηχανιών που η παραγωγή τους στηρίζεται στα Generics και θα τις οδηγήσει σε κλείσιμο, αφήνοντας πίσω ανέργους, και από την άλλη χώρο για να ενισχυθούν ακόμα περισσότερο οι πολυεθνικές φαρμακοβιομηχανίες. Οι ξένες πολυεθνικές, στο κενό αυτό, προωθώντας μόνο τα καινούργια πανάκριβα προϊόντα τους θα καταφέρουν, όχι μόνο να πάρουν το 100% της ελληνικής αγοράς αλλά και τελικά να εκτοξεύσουν στα ύψη τη συνολική φαρμακευτική δαπάνη.
Συνεπώς, η μείωση της τιμής στα ελληνικά φάρμακα, τελικά, δεν επηρεάζει σημαντικά τη δαπάνη που πληρώνουν οι Έλληνες για φάρμακα. Είναι άραγε μέσα στις υποδείξεις της τρόικας η διάλυση της ελληνικής φαρμακοβιομηχανίας και η παράδοση της αγοράς φαρμάκου στις ξένες πολυεθνικές; Δεν το γνωρίζουμε. Χρειάζεται, λοιπόν, συντονισμός και τόλμη για να δοθεί μια σωστή λύση στο θέμα της φαρμακευτικής δαπάνης.
Γιατί οι ελλείψεις φαρμάκων;
Συνέπεια όλων αυτών των αντιφατικών ή λανθασμένων χειρισμών είναι και το θέμα των ελλείψεων, που καθημερινά συναντάμε, λόγω των μεγάλων προβλημάτων ή παρενεργειών που δημιουργήθηκαν με τις πρωτόγνωρες μειώσεις των τιμών των φαρμάκων. Τα φάρμακα χάνονται διότι κάποιες εταιρείες στο εξωτερικό δεν έχουν συμφέρον να εξάγουν σε τόσο χαμηλές τιμές, στην Ελλάδα. Ή εξάγουν λίγα διότι δεν μας θεωρούν αξιόπιστους ως προς την πληρωμή. Τα εγχωρίως παραγόμενα φάρμακα «χάνονται», και εδώ σημειώστε «εξάγονται» κάπου στο εξωτερικό, μεταξύ εταιρειών και φαρμακαποθηκών.
Και αυτό είναι φυσικό βέβαια, εφόσον τα κέρδη είναι πολύ μεγαλύτερα στις εξαγωγές παρά, πλέον, από τη διάθεσή τους, στην ελληνική αγορά. Διαφορετική θα ήταν η εικόνα και οι τιμές πιο ορθολογικές, αν το σύστημα εφαρμοζόταν στις 16 χώρες της EE, και συνυπολόγιζε και τις φαρμακευτικές ουσίες. Διότι τώρα το σύστημα καταστρατηγείται εφόσον θα παράγουν «νέα» φάρμακα ίδιας θεραπευτικής αξίας αλλά με τους νέους κωδικούς θα είναι ακριβότερα. Οι μόνοι που δεν ευθύνονται για τις ελλείψεις είναι οι φαρμακοποιοί.
Από μεριάς της επίσημης πολιτείας τονίζεται ότι ως τώρα για τον καθορισμό της τιμής ενός φαρμάκου, η φαρμακοβιομηχανία έδινε τον τιμοκατάλογο της χωρίς να υπάρχει δυνατότητα κοστολογικού ελέγχου από την πολιτεία. Σύμφωνα με την κυβερνητική άποψη, με το νέο σύστημα, το υπουργείο Υγείας αφενός δεν θα χρειάζεται να ενημερωθεί από τους ίδιους τους ενδιαφερόμενους και αφετέρου θα μπορεί να προχωρήσει σε διασταυρώσεις των τιμών σε όλες τις χώρες. Ο προσδιορισμός της τιμής των φαρμάκων θα προκύπτει από το μέσο όρο των χαμηλότερων τιμών σε τρεις χώρες της EE των 27, όπως ίσχυε μέχρι σήμερα. Το υπουργείο με το νέο σύστημα παρακολούθησης της εξέλιξης των τιμών σε όλες τις χώρες θα μπορεί να παρεμβαίνει άμεσα και να τροποποιεί τις τιμές.
Το νέο σύστημα επεξεργάστηκε η Γενική Γραμματεία Εμπορίου και στηρίζεται σε μία βάση δεδομένων για τις τιμές των φαρμάκων σε όλες τις χώρες της Ευρώπης των 27, σε πραγματικό χρόνο. Παράλληλα, το σύστημα αυτό θα είναι συνδεδεμένο και θα συνεργάζεται με Διεθνείς Οργανισμούς, εξειδικευμένους σε θέματα φαρμάκου. Σταδιακά, θα μπορούν να συνδεθούν και άλλοι φορείς όπως δημόσια νοσοκομεία και ασφαλιστικά ταμεία, ώστε να ελέγχουν και να προσαρμόζουν τις τιμές των φαρμάκων. Ήδη, για το λόγο αυτό βρίσκεται σε εξέλιξη διαγωνισμός, ύψους 500.000 ευρώ, για το σχετικό πρόγραμμα πληροφορικής που εξασφαλίζει τη διασύνδεση με όλες τις βάσεις δεδομένων.Θετική η ηλεκτρονική συνταγογράφηση
Παράλληλα με τις παρεμβάσεις στις τιμές των φαρμάκων, το υπουργείο προωθεί μέτρα σχετικά με την κατανάλωση και συνταγογράφησή τους, με στόχο την εξάλειψη του φαινομένου κατάχρησης στην κατανάλωση φαρμάκων. Το μεγάλο «στοίχημα» της πολιτείας είναι η εφαρμογή θεραπευτικών πρωτοκόλλων -αρχικά στα δημόσια νοσοκομεία και στη συνέχεια στα ασφαλιστικά ταμεία- ώστε να ελέγχεται ουσιαστικά η χρήση και κατανάλωση των φαρμάκων. Η Ελλάδα είναι η μοναδική χώρα όπου ο γιατρός διαθέτει το προνόμιο της απόλυτης επιλογής φαρμάκου, πράγμα που σημαίνει ότι όσο και αν συμπιεστουν οι τιμές των φάρμακων, η φαρμακευτική δαπάνη δεν θα μειωθεί αφού εξαρτάται κυρίως από την κατανάλωση.
Ξανά θα πρέπει να τονισθεί ότι η όποιες αλλαγές αφορούν το φάρμακο θα πρέπει να τύχουν της ομοφωνίας στις αποφάσεις, όλων των εμπλεκομένων φορέων, προτού αρχίσουν να υλοποιούνται. Αντί αυτοΰ, όμως, βλέπουμε την καθετοποίηση των αποφάσεων και μάλιστα σε ταχύτητα εφαρμογής που αγγίζει τα όρια του παραλόγου.
Εξάλλου ας μην ξεχνάμε και το τι έγινε σχετικά με το θέμα της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης που έτυχε της υποστήριξης όλων των φορέων και κατά κύριο λόγο των φαρμακοποιών.
Για μας η ηλεκτρονική συνταγογράφηση, είναι μια σημαντική τομή, όμως έπρεπε να σχεδιασθεί καλύτερα και να λάβουν υπόψη τις παρατηρήσεις του Πανελλήνιου Φαρμακευτικού Συλλόγου προκειμένου να μπορέσει να εφαρμοστεί σωστά και να λειτουργήσει σωστά. Να μη φθάσουμε σ' αυτή την απερίγραπτη κατάσταση να έχουν εντάξει όλα τα Ασφαλιστικά Ταμεία σε αυτό το σύστημα και να συνεχίζουμε να καταχωρούμε χειρόγραφα τις συνταγές επειδή το σύστημα δεν προχωράει σωστά.
Προς τι άραγε τόσο μεγάλος θόρυβος για την ηλεκτρονική συνταγογράφηση, όταν ακόμα και σήμερα, βρισκόμαστε στο μεταβατικό στάδιο εφαρμογής της, ακόμα και για τον ΟΑΕΕ, στον οποίο πρώτα εφαρμόσθηκε με τυμπανοκρουσίες στις 18/10/2010; Εμείς πάντως οι φαρμακοποιοί ήμασταν και είμαστε πρόθυμοι να συμβάλουμε στη σωστή λειτουργία του, γιατί έτσι μόνο θα υπάρξει η εξυγίανση του Ασφαλιστικού Συστήματος για το καλό όλων.
Η συμβολή των φαρμακοποιών και το δυσοίωνο μέλλον τους
Χωρίς, όμως, καμία διάθεση συντεχνιακής υπερβολής, θα πρέπει συνειδητοποιήσουν να όλοι οι πολίτες αυτού του τόπου ότι, απολαμβάνουν ακόμα το προνόμιο της φαρμακευτικής κάλυψης, χάρις στην ανοχή και την αντοχή των συνάδελφων φαρμακοποιών. Οι οποίοι, αφού πρώτα δέχθηκαν την μείωση του 30% της τιμής των φαρμάκων, συνεχίζουν να καλύπτουν την φαρμακευτική δαπάνη των συμπολιτών μας με καθυστέρηση έως και έναν ολόκληρο χρόνο στην εξόφληση των λογαριασμών από το Δημόσιο. Συνέπεια, βέβαια, όλων αυτών είναι να αναγκάζονται να παίρνουν δάνεια για κεφάλαια κίνησης με υψηλό επιτόκιο δανεισμού, και να φθάνουν πλέον σε οριακό σημείο βιωσιμότητας.
Σε αυτό ακριβώς το δυσχερές σημείο έρχεται παρ' όλα αυτά η πολιτεία να θέση σε ισχύ τον νόμο 3918/11, που πρόσφατα ψηφίσθηκε στη βουλή, και να οδηγήσει τον κλάδο, σε πρωτόγνωρες περιπέτειες, που θα καταλήξουν στο επόμενο χρονικό διάστημα ως και στην εξαφάνιση του. Εξάλλου, όλοι θυμόμαστε τις δηλώσεις, κορυφαίου επιχειρηματία του φάρμακου στην χώρα μας, πριν περίπου τρία χρόνια, το 2008 που προέβλεπε ότι το 2012 τα φαρμακεία στην Ελλάδα θα είναι 2.000 - 3.000 αντί των 12.000 που είναι σήμερα ...
Ο νέος Νόμος, που ήδη είναι σε ισχύ από τις αρχές Απριλίου, αυξάνει τον αριθμό των φαρμακείων σχεδόν διπλασιάζοντας τον αριθμό τους, απελευθερώνει το ωράριο λειτουργίας των φαρμακειών σε βαθμό εξοντωτικό, υποχρεώνει τα φαρμακεία σε χορήγηση εκπτώσεων προς τα Ασφαλιστικά Ταμεία, το λεγόμενο rebate με ποσοστό μεγαλύτερο από εκείνο που αφορά την φαρμακοβιομηχανία. Τέλος, με τη μείωση του 2,5% επί των κερδών των φαρμακαποθηκών, που ουσιαστικά σε οδηγούν σε συρρίκνωση, κόβουν τον εφοδιασμό σε φάρμακα των φαρμακείων, με αποτέλεσμα να τα οδηγούν κατευθείαν στις πολυεθνικές προκειμένου να μπορούν να λειτουργούν.
Σύντομα, έρχεται ένας καινούργιος ασφαλιστικός φορέας ασφάλισης ο ΕΟΠΥΥ που θα συμπεριλάβει τα τέσσερα μεγαλύτερα ταμεία (ΙΚΑ, ΟΑΕΕ, ΟΠΑΔ και ΟΓΑ) και με όσα θα προβλέπει θα συμπληρώσει όλο το πλέγμα των αλλαγών που τελικά γίνονται για εμάς, χωρίς εμάς, και που βέβαια εξυπηρετεί άλλους. Αλώστε, οι πρόσφατες αναφορές για τη χώρα μας, σε σχέση με την οικονομική και πολιτική κρίση, ότι δηλαδή η Ευρώπη θα μας σώσει και ότι μας στηρίζουν οι ΗΠΑ και προσωπικά ο Ομπάμα. μας κάνει να ανησυχούμε για το πόσο σοβαρά σκέφτεται τα ζητήματα η κυβέρνηση και να αμφισβητούμε ακόμα περισσότερο αυτά που μας εξαγγέλλει...
Πηγή: Εφημερίδα Εποχή, 30/4/2011
