Οικονομικές δυσκολίες σε ολόκληρη την Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένων και των χωρών υψηλού εισοδήματος προκαλούν στα νοικοκυριά οι ιδιωτικές πληρωμές για την υγεία. Οι πληρωμές αυτές αφορούν φάρμακα και υπηρεσίες υγείας και είναι απρόσιτες για σημαντική μερίδα του πληθυσμού από 25 χώρες, σύμφωνα με νεώτερη μελέτη του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (Π.Ο.Υ.).
Σύμφωνα με τη μελέτη, το 8% των νοικοκυριών δεν μπορεί να καλύψει τις βασικές ανάγκες - φαγητό, ενοίκιο, λογαριασμούς κοινής ωφέλειας - εφόσον έχει προηγηθεί πληρωμή για υπηρεσίες υγείας.
Όπως επισημαίνεται από τον Π.Ο.Υ., η κατάσταση αυτή έρχεται σε αντίθεση με τον Χάρτη του Ταλίν του 2008, που δηλώνει ότι «είναι απαράδεκτο να φτωχοποιούνται οι άνθρωποι εξαιτίας της ασθένειας».
Σύμφωνα με την διευθύντρια του γραφείου Ευρώπης του Π.Ο.Υ. Δρ Zsuzsanna Jakab, "η υγεία είναι ένα θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα, αλλά δεν είναι προσβάσιμη σε πολλούς. Τα συστήματα υγείας αντιμετώπισαν μια σκληρή πορεία από τότε που υπογράφηκε ο Χάρτης του Ταλίν. Δέκα χρόνια αργότερα, το οικονομικό κλίμα είναι αβέβαιο, τα χάσματα μεταξύ πλουσίων και φτωχών συνεχίζουν να αυξάνονται και οι δημόσιες δαπάνες για την υγεία δεν συμβαδίζουν με τις ανάγκες των ανθρώπων. Οι οικογένειες πρέπει να πληρώνουν για την υγειονομική περίθαλψη από την τσέπη τους. Για πολλούς είναι απίθανο. Καλούμε τις χώρες να λάβουν μέτρα για να κρατηθούν αυτές οι απευθείας πληρωμές κάτω του 15% των συνολικών δαπανών για την υγεία".
Η δεκαετία μετά την υπογραφή του Χάρτη του Ταλίν το 2008 ξεκίνησε με την χρηματοπιστωτική και οικονομική κρίση που έθεσε σε κίνδυνο την καθολική κάλυψη για την υγεία, αλλά και τις επενδύσεις στην υγεία σε πολλά κράτη μέλη της περιοχής. Όταν έγινε η σύσκεψη του Ταλίν το 2008, ο αριθμός των ατόμων των οποίων οι ανάγκες υγειονομικής περίθαλψης δεν καλύπτονταν, μειωνόταν σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η κρίση ανέτρεψε αυτή την πορεία προόδου. Μεταξύ του 2008 και του 2014, σε πολλά κράτη μέλη αυξήθηκε η ανεκπλήρωτη ανάγκη, με τις μεγαλύτερες επιπτώσεις στους φτωχότερους.
Πολλές χώρες μεσαίου και υψηλού εισοδήματος στην Ευρώπη, εξακολουθούν να βασίζονται στις απευθείας πληρωμές ατόμων και οικογενειών για ένα μεγάλο μέρος του κόστους υγείας τους.
Το 2014, οι απευθείας πληρωμές αντιστοιχούσαν στο 26% των συνολικών δαπανών για την υγεία κατά μέσο όρο, με σημαντική απόκλιση (5-72%) στην περιοχή.
Τα νέα στοιχεία του Π.Ο.Υ. δείχνουν ότι οι απευθείας πληρωμές έχουν τον μεγαλύτερο αντίκτυπο σε όσους είναι λιγότερο ικανοί να πληρώσουν για την υγειονομική περίθαλψη: τα φτωχότερα νοικοκυριά, τα άτομα με χρόνιες ασθένειες και τους ηλικιωμένους.
Η μελέτη διαπιστώνει επίσης ότι οι οικονομικές δυσκολίες συνδέονται συχνά με την πληρωμή των φαρμάκων, ιδίως για τους φτωχότερους.
Υγεία προσιτή σε όλους
Η μελέτη διαπιστώνει ότι η οικονομική δυσπραγία - η συχνότητα των φτωχών ή καταστροφικών δαπανών για την υγεία - αυξάνεται καθώς το μερίδιο των συνολικών δαπανών για την βελτίωση της υγείας αυξάνεται.
Σύμφωνα με τον ΠΟΥ, η επένδυση στα συστήματα υγείας είναι απαραίτητη προϋπόθεση για τη μείωση των απευθείας πληρωμών, αλλά η βελτίωση της πολιτικής κάλυψης είναι εξίσου σημαντική. Η Ευρώπη διαθέτει πληθώρα καλών πρακτικών, αλλά πολλές χώρες μπορούν να κάνουν περισσότερα για να αποτρέψουν τους ανθρώπους από το να επιλέξουν μεταξύ υγειονομικής περίθαλψης και άλλων βασικών αναγκών. Οι χώρες μπορούν να μειώσουν τις οικονομικές δυσκολίες μέσω ενός προσεκτικού επανασχεδιασμού των ποσοστών συμμετοχής, προκειμένου να ελαχιστοποιηθούν οι ιδιωτικές πληρωμές και να εξασφαλιστεί πρόσθετη προστασία για τους φτωχούς και τους τακτικούς χρήστες της υγειονομικής περίθαλψης.
Ο διευθυντής του τμήματος Συστημάτων Υγείας και Δημόσιας Υγείας του γραφείου του ΠΟΥ Ευρώπης, δρ Hans Kluge, επεσήμανε 3 βασικούς τρόπους με τους οποίους οι χώρες της Ευρώπης μπορούν να αναλάβουν δράση για αυτή τη δέσμευση:
• Ενίσχυση των προσπαθειών για καθολική κάλυψη της υγείας.
• ανθρωποκεντρική προσέγγιση στην πράξη και
• σχεδιασμός για τη διασφάλιση ότι τα συστήματα υγείας είναι έτοιμα να αντιμετωπίσουν οποιαδήποτε κρίση.
