«ΜΜΕ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΑ ΥΓΕΙΑ»Mε το ευαίσθητο θέμα των ΜΜΕ και της Δημόσιας Υγείας, ασχολήθηκε το συνέδριο που διοργάνωσε ο τομέας Επιδημιολογίας και Βιοστατιστικής της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας, στην Αθήνα
Ο πρόεδρος του ΠΦΣ έκανε την ακόλουθη τοποθέτηση μιλώντας μαζί με τους προέδρους δευτεροβαθμίων συλλογικών οργάνων στην ενότητα με θέμα:
«Τα φάρμακα στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης»«Ένα από τα πιο ευαίσθητα αλλά ταυτόχρονα και πιο σοβαρά θέματα που αντιμετωπίζουμε όλοι όσοι έχουμε σχέση με τη διακίνηση του Φαρμάκου, είναι η πληροφόρηση του κοινού. Ένα θέμα δύσκολο, ακόμα και σε περιόδους χωρίς εντάσεις για την υγεία.
Σε κρίσιμες περιόδους, όπως αυτή που διανύουμε, στη διάρκεια της οποίας η ανάγκη εξοικονόμησης χρημάτων έχει θέσει στο στόχαστρο και τη φαρμακευτική περίθαλψη, τα πράγματα γίνονται ακόμα πιο σύνθετα και η ανάγκη οργανωμένης ανταπόκρισης της επιστημονικής κοινότητας περισσότερο επιτακτική.
Θα σας αναφέρω ένα από τα πολλά παραδείγματα για το πως το ευρύ κοινό εισπράττει την πληροφόρηση και τι είδους προβλήματα δημιουργούνται.
Τα τελευταία χρόνια, έχει ξεκινήσει μια φημολογία επικινδυνότητας σε βάρος των εμβολίων (και ειδικά του τριπλού για ιλαρά-παρωτίτιδα-ερυθρά). Η αντίδραση του κοινού ήταν τέτοια, που στις ΗΠΑ δημιουργήθηκαν ανησυχίες για το πρόγραμμα προληπτικού εμβολιασμού.
Που οφείλονταν οι φήμες; Στο ότι το 1997, το Αμερικανικό Κέντρο Ελέγχου και πρόληψης Νοσημάτων αποφάσισε την απόσυρση ενός εμβολίου που περιείχε αιθυλυδράργυρο, για καθαρά προληπτικούς λόγους, χωρίς καν να υπάρχουν αναφορές ανεπιθύμητων ενεργειών. Η είδηση απασχόλησε τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, ο κόσμος φοβήθηκε, υπήρξαν αρνήσεις από οικογένειες για εμβολιασμό των παιδιών τους και γενικά όλη η εκστρατεία για πρόληψη αποδυναμώθηκε.
Μπορούμε να αναφέρουμε δεκάδες τέτοια παραδείγματα, καθώς στα φάρμακα, πάντα υπάρχει η έννοια της σχέσης οφέλους προς επικινδυνότητα. Γενικά είναι επιστημονικά αποδεκτό ότι όταν σώζεις χιλιάδες ζωές, αξίζει το ρίσκο για ένα ποσοστό παρενεργειών, έστω και σοβαρών.
Ο κόσμος φοβάται τα φάρμακα. Τα φοβάται περισσότερο από πολλούς πραγματικά επικίνδυνους, ακόμα και θανατηφόρους παράγοντες, όπως τα δυστυχήματα με αυτοκίνητο.
Το φάρμακο-φαρμάκι στο συλλογικό υποσυνείδητο υποδηλώνει ένα μυστηριακό, ακόμα και μαγικό μέσο, που θεραπεύει ή σκοτώνει, χωρίς ο μέσος άνθρωπος να γνωρίζει πως λειτουργεί.
Το πρόβλημα επιτείνεται από τις θεωρίες συνωμοσίας, αληθινές ή όχι. Όλοι έχουμε ακούσει, για παράδειγμα ιστορίες για φάρμακα και τεχνολογίες ελέγχου των γεννήσεων, ως μεθόδους κατά του υπερπληθυσμού.
Υπάρχει ακόμα το ερώτημα του τρόπου προώθησης των νέων φαρμάκων από τις εταιρείες οι οποίες ακολουθούν τους δικούς τους κανόνες ενημέρωσης του ιατρικού και φαρμακευτικού κόσμου.
Πως αναπαράγεται, μεγεθύνεται, παραλλάσσεται, εξελίσσεται, διογκώνεται η φημολογία; Εδώ ερχόμαστε στο ρόλο των Μέσων Ενημέρωσης.
Ζούμε στην εποχή που βασιλεύει η ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑ, ως αποτέλεσμα κυρίως της επανάστασης που λέγεται διαδίκτυο. Στο διαδίκτυο μπορείς να βρεις απαντήσεις για ότι ψάχνεις, ασχέτως αν είναι σωστές η όχι, Παλαιότερα, ίσχυε η αρχή «το είδα στην τηλεόραση», ως επιχείρημα αυθεντικότητας της πληροφορίας. Τώρα λέμε «το βρήκα στο Google». Και βέβαια, δεν βρίσκεις μόνο απαντήσεις, αλλά ο καθένας μπορεί να αναρτήσει οτιδήποτε, από οπουδήποτε στον κόσμο και να βρει απήχηση παντού.
Δεν είμαι ο πλέον ειδικός στις διαδικασίες ελέγχου του διαδικτύου, αν και πλέον κάθε κλάδος, και ειδικότερα όσοι βρίσκονται σε κρίσιμους τομείς όπως η υγεία, οφείλει να ασχοληθεί επισταμένως με τις συνέπειες του διαδικτύου στο χώρο του. Εμείς, οι φαρμακοποιοί, έχουμε και άλλα ανοικτά μέτωπα με το internet, θετικά ή αρνητικά: από τη μια τις εντυπωσιακές δυνατότητες που μας δίνει, για παράδειγμα, σχετικά με την επιμόρφωση μας και από την άλλη, με τους κινδύνους που αναδύονται από την παράνομη διακίνηση φαρμάκων.
Αλλά ας γυρίσουμε στο θέμα μας. Προσπάθησα να περιγράψω το γενικότερο πλαίσιο που αφορά την πληροφόρηση του κοινού για την Υγεία και τα Φάρμακα, υπό Κ.Σ., κανονικές συνθήκες, όπως λέγαμε στο Πανεπιστήμιο.
Στην Ελλάδα του 2013 αντιμετωπίζουμε μια οξύτερη πραγματικότητα. Η οικονομική κρίση έχει δημιουργήσει και τα γνωστά προβλήματα και ανακατατάξεις και στο χώρο της Υγείας. Το εκρηκτικό μίγμα που έχουμε να αντιμετωπίσουμε στο χώρο του Φάρμακου είναι από τη μία οι περιστολές στη φαρμακευτική δαπάνη και από την άλλη τα μέτρα που αφορούν τη συνταγογράφηση, τα γενόσημα, τα φάρμακα υψηλού κόστους, όλες γενικότερα τις αλλαγές που διέπουν τη διακίνηση του στη χώρα μας.
Προφανώς δεν είναι της παρούσης η αξιολόγηση αυτών των αλλαγών. Θα αρκεστώ μόνο να πω ότι εμείς, οι φαρμακοποιοί, στηρίξαμε και στηρίζουμε κάθε μέτρο που στοχεύει στην εξυγίανση της φαρμακευτικής περίθαλψης, όπως κάναμε με την ηλεκτρονική συνταγογράφηση, αλλά συγχρόνως αντιδρούμε σε κάθε μέτρο που επιχειρούν οι δανειστές μας και που στο όνομα της μείωσης της δαπάνης θίγει την αξιοπρεπή περίθαλψη του λαού μας και την υπόσταση των φαρμακείων μας.
Αυτό που έχει σημασία να συζητήσουμε σήμερα είναι το πώς, στο ήδη ευαίσθητο επικοινωνιακό περιβάλλον για τα Φάρμακα, θα ενημερώσουμε σωστά τους πολίτες και θα τους εμπνεύσουμε εμπιστοσύνη για τους λειτουργούς της υγείας, γιατρούς και φαρμακοποιούς, και για τα σωτήρια επιτεύγματα της επιστήμης, που λέγονται φάρμακα.
Είναι αλήθεια ότι αυτή η εμπιστοσύνη κλονίζεται και εμείς, οι επιστήμονες της υγείας, οφείλουμε να ανησυχήσουμε σοβαρά γι΄αυτό. Μέχρι πρότινος, το κοινό μας περιέβαλλε με εμπιστοσύνη όλους, γιατρούς και φαρμακοποιούς. Τώρα, μετά από αποκαλύψεις για μερίδα επιόρκων υγειονομικών, επικοινωνιακές αστοχίες, αλλά και συχνές υπερβολές από μερίδα των Μέσων Ενημέρωσης, υπάρχουν κάποιοι που έχουν αρχίσει να αμφισβητούν την αγνότητα των προθέσεών μας και την επιμονή μας στον όρκο του Ιπποκράτη.
Ο κλονισμός της εμπιστοσύνης προς το φαρμακοποιό ή το γιατρό είναι ένα σοβαρό θέμα. Δεν αναφέρομαι στα κλαδικά θέματα, αναφέρομαι αποκλειστικά και μόνο στην υγεία του λαού. Δεν περιμένω να περιβληθούμε με το παπικό αλάθητο. Ωστόσο, πέρα από προβλήματα, αστοχίες, περιπτώσεις ανομίας, ο ρόλος μας παραμένει πολύτιμός για τη διαφύλαξη του υπέρτατου αγαθού που λέγεται Υγεία. Οφείλουμε πρώτα εμείς να τον διαφυλάξουμε. Και κατόπιν να απευθυνθούμε στα Μέσα Ενημέρωσης και να τους πούμε: κάντε τη δουλειά σας και στιγματίστε κάθε ανομία ή ωφελιμισμό. Προφυλάξτε όμως, στο όνομα της κοινωνίας, που όλοι υπηρετούμε, το κύρος των κλάδων που σώζουν ζωές και στέκονται πλάϊ στον πόνο του πολίτη.
Η ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΦΑΡΜΑΚΩΝ
Ας έρθουμε τώρα σε ένα άλλο μεγάλο θέμα: στην εμπιστοσύνη του κόσμου γύρω από την αποτελεσματικότητα των φαρμάκων. Ένα θέμα, που δημιουργήθηκε κυρίως με το άνοιγμα της συζήτησης για τα γενόσημα και καλά κρατεί. Ένα θέμα, που έτυχε κακοποίησης από πολλές πλευρές, εντός και εκτός των τειχών και δυστυχώς και από μερίδα των Μέσων Ενημέρωσης.
Στην πρώτη φάση, όταν ο όρος γενόσημα ήταν εν πολλοίς άγνωστος στο κοινό, το τι ακούσαμε ή διαβάσαμε δεν λέγεται. Τι για φάρμακα από την Αφρική που θα πλημμυρίσουν την Ελλάδα, τι για φάρμακα που είχαν αλεύρι μέσα, τι για θανάτους που θα προκληθούν, ένα σωρό ανευθυνότητες, που τελικά τραβούσαν την προσοχή από το ουσιώδες: στον τρόπο που πρέπει να ελέγχονται όλα τα φάρμακα, γενόσημα ή πρωτότυπα, τόσο κατά την αδειοδότησή τους, όσο και καθ΄όλη τη διάρκεια της κυκλοφορίας τους.
Αυτό που παρουσιάστηκε στο κοινό, ως κόντρα γιατρών-φαρμακοποιών, είχε σαν αποτέλεσμα πολύς κόσμος, ήδη εξοργισμένος μετά από αποκαλύψεις τύπου «γιατροί του Κολωνακίου», να χαρακτηρίζει εμάς «φαρμακοπώλες» και τους γιατρούς εξωνημένους στα συμφέροντα αδηφάγων εταιρειών. Ποιανού η συνείδηση, από όσους βρίσκονται σε αυτήν την αίθουσα, δεν εξεγείρεται μπροστά σε κάτι τέτοιο;
Αγαπητοί συνάδελφοι και φίλοι δημοσιογράφοι,
το πάρτι της γενίκευσης ευθυνών πρέπει να τελειώσει. Απευθύνομαι και στις δύο ομάδες, υγειονομικούς και ανθρώπους της ενημέρωσης, γιατί και οι δύο έχουν ευθύνες. Οι μεν για τα μαύρα πρόβατα που βοσκούσαν στους κόλπους τους, οι δε για τη γενίκευση και μεγέθυνση των υπαρκτών προβλημάτων.
Ας ξαναγυρίσουμε στα φάρμακα και στα γενόσημα:
Εμείς, ως Πανελλήνιος Φαρμακευτικός Σύλλογος, από την πρώτη στιγμή που τέθηκε το θέμα, τηρήσαμε σταθερή, τεκμηριωμένη και συνεπή στάση: τα γενόσημα είναι τόσο αποτελεσματικά, όσο και τα πρωτότυπα, αρκεί να υπάρχει αξιοπιστία στην παραγωγή και τον έλεγχό τους. Μια διαδικασία που αφορά κυρίως τον ΕΟΦ, αλλά που θα μου επιτρέψετε να τονίσω ότι αποτελεί αντικείμενο της φαρμακευτικής επιστήμης.
Για να συνοψίσω λοιπόν τα θέματα που έθεσα με την ομιλία μου:
1. Η πληροφόρηση για τα φάρμακα είναι μια ευαίσθητη διαδικασία που πρέπει να καταλήγει σε όφελος για την Υγεία. Οι υπερβολές βλάπτουν την πρόληψη, την εμπιστοσύνη και τελικά την ίδια την Υγεία των πολιτών.
2. Στην Ελλάδα της κρίσης, το θέμα αυτό γίνεται ακόμα πιο σύνθετο, καθώς συνδυάζεται με τις αλλαγές στη συνταγογράφηση, την ανάπτυξη των γενοσήμων και την περιστολή της δαπάνης. Χρειάζεται, όλοι οι υγειονομικοί πρώτα-πρώτα και τα Μέσα Ενημέρωσης μετά, να προσεγγίζουμε τα θέματα αυτά με σοβαρότητα, τεκμηρίωση και αποφυγή λαϊκισμών.
3. Χρειάζεται μια προσπάθεια από όλους μας, τύπο και υγειονομικούς, για την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης του κοινού στο αγαθό που λέγεται φάρμακο και που είναι υπεύθυνο για τη ραγδαία βελτίωση της ποιότητας ζωής και του προσδόκιμου επιβίωσης όλων των ανθρώπων.
4. Οι γενικεύσεις από μερίδα του τύπου σε βάρος των επιστημόνων της υγείας, με αφορμή μεμονωμένα περιστατικά, δεν βοηθάνε το κοινωνικό σύνολο, ειδικά τώρα, που χρειάζεται περισσότερο από κάθε φορά τον άνθρωπο γιατρό και τον άνθρωπο φαρμακοποιό.»
Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας,
