Η εικόνα των καταναλωτών για το Ελληνικό Φαρμακείο

Α. Πλακούτση, Μ. Καμπούρης Γ. Πατρινός και Κ. Πουλάς

(Τμήμα Φαρμακευτικής, Πανεπιστήμιο Πατρών)

Η προσπάθεια διερεύνησης τόσο των συνηθειών όσο και των απαιτήσεων του Έλληνα καταναλωτή από τις φαρμακευτικές υπηρεσίες που του προσφέρονται στο ιδιωτικό φαρμακείο, οδήγησε σε έρευνα στο πλαίσιο του προγράμματος μεταπτυχιακών σπουδών του τμήματος Φαρμακευτικής του Πανεπιστημίου Πατρών.

Η έρευνα έθεσε βασικά ερωτήματα τα οποία αφορούν όλους τους φαρμακοποιούς που δραστηριοποιούνται σε επιχειρηματικό επίπεδο σε μη εξαρτημένες σχέσεις εργασίας. Το μέγεθος του δείγματος ήταν 200 άτομα (ηλικίας 18-90), σε 2 επαρχιακές πόλεις (Άρτα-Λαμία), βασικά πελάτες φαρμακείων που βρίσκονται στα κέντρα και στα προάστια των 2 πόλεων στους οποίους δόθηκε το ερωτηματολόγιο κατά την είσοδο/έξοδό τους από το φαρμακείο. Το ερωτηματολόγιο περιλάμβανε 14 ερωτήσεις.

Όλα τα ερωτηματολόγια επεστράφησαν συμπληρωμένα, αν και όχι σε όλες τις ερωτήσεις, και τα αποτελέσματα έτυχαν επεξεργασίας με το λογισμικό SPSS χρησιμοποιώντας ανά περίπτωση ανάλυση x2 ή t-test ή τέλος ANOVA.

Στόχος ήταν να διερευνηθούν τα κριτήρια με βάση τα οποία οι καταναλωτές επιλέγουν το φαρμακείο στο οποίο θα κάνουν τις αγορές τους και η εικόνα που έχουν για το ελληνικό φαρμακείο και κυρίως για το φαρμακοποιό, καθώς και ο βαθμός ικανοποίησής τους από τις υπηρεσίες που παρέχονται στο φαρμακείο, καθώς και η συσχέτιση αυτών των παραμέτρων με τα δημογραφικά τους στοιχεία (ηλικία, φύλο, μόρφωση, οικογενειακή κατάσταση, οικονομική άνεση).

Κριτήρια επιλογής φαρμακείου

Προκειμένου οι καταναλωτές να επιλέξουν κάποιο φαρμακείο για την αγορά φαρμακευτικών προϊόντων επηρεάζονται από κάποια στοιχεία του φαρμακείου τα οποία θεωρούν σημαντικά. Η απόσταση του φαρμακείου από το σπίτι, η εγγύτητα σε μονάδες παροχής υγειονομικών υπηρεσιών και οι διευκολύνσεις πάρκινγκ είναι οι πλέον σημαντικοί παράγοντες, γεγονός που υποδεικνύει αγορές κατ’ ανάγκην και όχι προγραμματισμένες στο πλαίσιο ευρύτερης αγοραστικής εξόδου, όπως πχ σε ένα εμπορικό κέντρο ή κατά την μετάβαση στον τόπο εργασίας.

Στα κριτήρια επιλογής φαρμακείου βρέθηκε ότι οι άντρες –και όχι οι γυναίκες-θεωρούν σημαντική την ύπαρξη χώρου πάρκινγκ για την επιλογή του φαρμακείου που θα γίνουν οι αγορές, σε αντίθεση με τις γυναίκες που φαίνεται ότι η ωραία διακόσμηση και η ύπαρξη εξειδικευμένου επιστήμονα (π.χ. αισθητικός, διαιτολόγος) παίζει μεγαλύτερο ρόλο. Ωστόσο το κριτήριο της εξυπηρετικότητας για αυτές, δεν φαίνεται να είναι πρωταρχικής σημασίας.

Άποψη για τον φαρμακοποιό και τις παρεχόμενες υπηρεσίες

Το επάγγελμα του φαρμακοποιού αναγνωρίζεται όλο και περισσότερο διεθνώς, κατέχοντας μια σημαντική θέση στον χώρο της υγείας και συγκεκριμένα στην ορθολογική και σωστή χρήση των φαρμάκων. Αυτό πιστεύεται πιο πολύ σε χώρες με χαμηλό προς μεσαίο εισόδημα, όπου οι ασθενείς φαίνεται να συμβουλεύονται περισσότερο τον φαρμακοποιό για θέματα υγείας παρά τα νοσοκομεία και τους γιατρούς.

Η οικονομική παράμετρος είναι αναμφίβολα μερικώς υπαίτια για αυτήν την πρακτική, κάτι που αντανακλάται στο ότι υλοποιείται σε κοινωνικά στρώματα όπου το εισόδημα είναι περιοριστικός παράγων. Όμως η σημασία του οικονομικού παράγοντα δεν πρέπει να υπερτιμάται: τα ωράρια των φαρμακείων, ο αριθμός και η διασπορά τους και η κακή φήμη των νοσοκομείων όσον αφορά τον χρόνο εξυπηρέτησης αλλά και τον φόβο ενδονοσοκομειακών λοιμώξεων που ενίοτε υπερβάλλεται από γιατρούς και ΜΜΕ, έχουν οδηγήσει εδώ και πολλά χρόνια στην αντίληψη παροχής πρωτοβάθμιων υγειονομικών υπηρεσιών από τον Φαρμακοποιό.

Ατυχώς, σημαντικό ποσοστό των ερωτηθέντων θεωρεί ότι ο φαρμακοποιός χρειάζεται καλύτερη κατάρτιση, όχι μόνο για τον διευρυμένο ρόλο του ως υποκατάστατο ιατρού ή έστω ως επιστημονικός σύμβουλος για μια αγορά, αλλά ακόμη και για τον περιορισμένο ρόλο της ανάλυσης της δοσολογίας, του τρόπου λήψης και της διευκρίνησης των παραμέτρων ασφαλείας και περιορισμού των παρενεργειών.

Με βάση τα αποτελέσματα, ιδιαίτερα αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι, η εικόνα του φαρμακοποιού ως επιστημονικού συμβούλου δεν σχετίζεται τόσο με το επίπεδο εκπαίδευσης και την ηλικία, όσο και με το μηνιαίο εισόδημα και τον αριθμό παιδιών των καταναλωτών. Επίσης, βρέθηκε ότι δεν υπάρχει στατιστικά σημαντική συσχέτιση μεταξύ του φύλου, της ηλικίας, του επιπέδου εκπαίδευσης, της οικογενειακής και της επαγγελματικής κατάστασης των καταναλωτών με το βαθμό ικανοποίησης των καταναλωτών από την αξία των υπηρεσιών που παρέχουν τα φαρμακεία σήμερα.

Συνεχίζοντας, παρατηρήθηκε ότι οι καταναλωτές είναι περισσότερο ικανοποιημένοι όταν ο φαρμακοποιός τους βοηθά να επιλέξουν το σωστό φάρμακο και όταν είναι εχέμυθος σχετικά με τα προβλήματα υγείας των πελατών του, παρά όταν τους παρέχει συμβουλή για τη φαρμακευτική αγωγή και είναι απλά ευγενικός.