Τι αλλάζει στη χρήση ενός από τα πιο διαδεδομένα παυσίπονα στον κόσμο – Πώς η νέα γνώση μπορεί να οδηγήσει σε πιο στοχευμένες και ασφαλείς θεραπείες;
Για δεκαετίες, η παρακεταμόλη – γνωστή και ως ακεταμινοφαίνη – θεωρούνταν ένα ήπιο αλλά αποτελεσματικό παυσίπονο που δρούσε αποκλειστικά στο κεντρικό νευρικό σύστημα, δηλαδή στον εγκέφαλο και τον νωτιαίο μυελό. Όμως, μια νέα μελέτη από ερευνητές του Εβραϊκού Πανεπιστημίου της Ιερουσαλήμ έρχεται να ανατρέψει αυτή τη θεμελιώδη πεποίθηση, φέρνοντας στο φως έναν εντελώς διαφορετικό μηχανισμό δράσης.
Η μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο έγκριτο επιστημονικό περιοδικό Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS), αποκαλύπτει ότι η παρακεταμόλη δεν περιορίζεται στην κεντρική επεξεργασία του πόνου, αλλά δρα άμεσα στα περιφερικά νεύρα, δηλαδή σε εκείνα τα νευρικά κύτταρα που πρώτα αντιλαμβάνονται τον πόνο.
Ο «κρυφός πρωταγωνιστής» που καταπολεμά τον πόνο
Το κλειδί της νέας ανακάλυψης είναι μια ένωση με την ονομασία AM404, η οποία δεν περιλαμβάνεται αυτούσια στο φάρμακο, αλλά παράγεται από τον οργανισμό αφού χορηγηθεί η παρακεταμόλη. Μέχρι σήμερα, η δράση αυτής της ένωσης δεν ήταν πλήρως κατανοητή.
Στο πλαίσιο της μελέτης, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η AM404 σχηματίζεται απευθείας στις απολήξεις των αισθητηρίων νεύρων που βρίσκονται στην περιφέρεια του σώματος – δηλαδή στο δέρμα και στους ιστούς – και όχι αποκλειστικά στον εγκέφαλο, όπως θεωρούταν μέχρι πρότινος.
Εκεί, η AM404 μπλοκάρει συγκεκριμένα κανάλια ιόντων νατρίου τα οποία παίζουν καθοριστικό ρόλο στη μετάδοση των ηλεκτρικών σημάτων που σχετίζονται με τον πόνο. Με άλλα λόγια, ανακόπτει το σήμα πριν καν φτάσει στον εγκέφαλο, εμποδίζοντας το αίσθημα του πόνου από τη «ρίζα» του.
«Αλλάζει όλη μας την αντίληψη για την παρακεταμόλη»
Η δήλωση του επικεφαλής ερευνητή, καθηγητή Alexander Binshtok από το Εβραϊκό Πανεπιστήμιο του Ισραήλ, είναι χαρακτηριστική του επιστημονικού βάρους της ανακάλυψης:
«Για πρώτη φορά αποδείξαμε ότι η AM404 δρα απευθείας πάνω στα νεύρα εκτός του εγκεφάλου. Αυτή η γνώση αλλάζει ριζικά την κατανόησή μας για το πώς η παρακεταμόλη ανακουφίζει τον πόνο».
Η νέα αυτή οπτική έχει σημαντικές προεκτάσεις όχι μόνο για την επιστήμη του πόνου, αλλά και για την ανάπτυξη πιο αποτελεσματικών και στοχευμένων αναλγητικών φαρμάκων.
Πιο «έξυπνα» παυσίπονα με λιγότερες παρενέργειες
Μία από τις πιο ελπιδοφόρες διαστάσεις της ανακάλυψης είναι η δυνατότητα να σχεδιαστούν νέου τύπου παυσίπονα που θα μιμούνται τη δράση της AM404. Δεδομένου ότι η ουσία αυτή δρα μόνο στα νεύρα που σχετίζονται με τη μετάδοση του πόνου, οι ερευνητές εκτιμούν ότι τέτοιου τύπου φάρμακα θα μπορούσαν να προσφέρουν ανακούφιση χωρίς τις παρενέργειες που συνοδεύουν τα παραδοσιακά αναλγητικά – όπως οι βλάβες στο ήπαρ από την υπερβολική λήψη παρακεταμόλης ή οι εθιστικές ιδιότητες των οπιοειδών.
Η εξέλιξη αυτή θα μπορούσε να ανοίξει τον δρόμο για μια νέα γενιά αναλγητικών, που θα είναι πιο «έξυπνα», πιο στοχευμένα και πιθανώς ασφαλέστερα για μακροχρόνια χρήση.
Τι σημαίνει αυτό για τον ασθενή
Η νέα γνώση δεν αλλάζει άμεσα τον τρόπο χρήσης της παρακεταμόλης στην καθημερινή ιατρική πρακτική, τουλάχιστον προς το παρόν. Ωστόσο, προσφέρει πολύτιμες πληροφορίες στους επιστήμονες και στις φαρμακευτικές εταιρείες που αναζητούν νέες στρατηγικές διαχείρισης του πόνου, ιδίως για περιπτώσεις χρόνιου πόνου όπου τα υπάρχοντα φάρμακα συχνά δεν αποδίδουν επαρκώς ή έχουν ανεπιθύμητες επιδράσεις.
Συμπερασματικά, η παρακεταμόλη είναι ένα από τα πιο διαδεδομένα και πολυχρησιμοποιημένα φάρμακα στον κόσμο. Μέχρι σήμερα, η ακριβής λειτουργία της παρέμενε εν μέρει μυστήριο. Η νέα ανακάλυψη έρχεται να φωτίσει αυτό το σκοτεινό σημείο της φαρμακολογίας και να ανοίξει τον δρόμο για στοχευμένες θεραπείες που ανακουφίζουν τον πόνο με μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα και ασφάλεια.
Σε μια εποχή όπου η ανάγκη για μη εθιστικά και καλά ανεκτά αναλγητικά είναι πιο επιτακτική από ποτέ, η επιστήμη φαίνεται να κάνει ένα σημαντικό βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση.
Περισσότερα δεδομένα για τη μελέτη είναι διαθέσιμα στον σύνδεσμο:
https://www.pnas.org/doi/10.1073/pnas.2413811122?utm_source=Sailthru&utm_medium=Newsletter&utm_campaign=Health-Rounds&utm_term=061225&lctg=63e121d07a7ced439a0e2587
Πηγή : dailypharmanews
