Ο όρος Φαρμακευτική Φροντίδα (Pharmaceutical Care) χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά από το κίνημα των κλινικών φαρμακοποιών στις Η.Π.Α. Το 1975, ο Mikael περιγράφει την φαρμακευτική φροντίδα ως «την φροντίδα που ζητά και δέχεται ένας ασθενής και που του εξασφαλίζει την ασφαλή και λογική χρήση του φαρμάκου». Το 1980, ο Donald Brodie τοποθετεί την φαρμακευτική φροντίδα μέσα σε ένα κοινωνικό πλαίσιο τονίζοντας την σπουδαιότητα του ασθενή και των αναγκών του. Σύμφωνα με τον ορισμό του Brodie «Η φαρμακευτική φροντίδα για ένα δεδομένο άτομο περιλαμβάνει τον καθορισμό των σχετικών με τα φάρμακα αναγκών του, και την παροχή όχι μόνο των απαιτούμενων φαρμάκων αλλά επίσης και των αναγκαίων υπηρεσιών (πριν, κατά τη διάρκεια και μετά την θεραπεία). Περιλαμβάνει έναν ανατροφοδοτικό μηχανισμό πληροφόρησης που διευκολύνει την αδιάκοπη παροχή της φροντίδας από όσους την προσφέρουν».
Ωστόσο η Φαρμακευτική Φροντίδα γίνεται ευρύτερα γνωστή μια δεκαετία μετά, το 1990, μέσα από τη δημοσίευση της εργασίας «Ευκαιρίες και ευθύνες της Φαρμακευτικής Φροντίδας» του Charles Hepler και της Linda Strand.
Σε αυτή την εργασία συνδυάζονται, το φιλοσοφικό περιεχόμενο που δίνει ο Hepler σχετικά με την κακή χρήση των φαρμάκων, με την πρακτική ματιά της Strand, γεννώντας έναν ορισμό που έγινε παγκοσμίως αποδεκτός.
.
«Φαρμακευτική Φροντίδα είναι η υπεύθυνη παροχή της φαρμακοθεραπείας με σκοπό την επίτευξη συγκεκριμένων αποτελεσμάτων τα οποία βελτιώνουν την ποιότητα ζωής του ασθενούς.
Αυτά τα αποτελέσματα είναι:
1. Θεραπεία της ασθένειας
2. εξαφάνιση ή μείωση της συμπτωματολογίας του ασθενή
3. διακοπή ή επιβράδυνση της παθολογικής διαδικασίας
4. πρόληψη της ασθένειας ή μιας συμπτωματολογίας
Η Φαρμακευτική Φροντίδα συνίσταται σε μια διαδικασία δια μέσου της οποίας ο φαρμακοποιός συνεργάζεται με τον ασθενή και τους υπόλοιπους λειτουργούς της υγείας στον σχεδιασμό, την εφαρμογή και την παρακολούθησης ενός θεραπευτικού πλάνου το οποίο θα αποδώσει συγκεκριμένα θεραπευτικά αποτελέσματα για τον ασθενή.
Αυτό από την πλευρά του φαρμακοποιού προϋποθέτει τρείς βασικές λειτουργίες:
1. Ανίχνευση υπαρκτών ή εν δυνάμει Φαρμακοθεραπευτικών Προβλημάτων,
2. Επίλυση υπαρκτών Φαρμακοθεραπευτικών Προβλημάτων,
3. Πρόληψη εν δυνάμει Φαρμακοθεραπευτικών Προβλημάτων.
Η Φαρμακευτική Φροντίδα είναι ένα απαραίτητο στοιχείο της Φροντίδας Υγείας και θα πρέπει να εντάσσεται σε αυτήν ως οργανικό τμήμα της. Δίχως άλλο η Φαρμακευτική Φροντίδα προσφέρεται προς άμεσο όφελος του ασθενούς και ο φαρμακοποιός είναι άμεσα υπεύθυνος απέναντι στον ασθενή για την ποιότητα της».
.
Η φαρμακευτική φροντίδα διαθέτει μια συγκεκριμένη φιλοσοφία. Η φιλοσοφία αυτή περιλαμβάνει την κοινωνική υποχρέωση του φαρμακοποιού να συμβάλει στην ελαχιστοποίηση της νοσηρότητας και θνησιμότητας που οφείλονται στα φάρμακα και ένα σύνολο αξιών που καθορίζουν την συμπεριφορά του, τον βοηθούν να λάβει αποφάσεις κλινικής, ηθικής και διαχειριστικής φύσεως καθώς επίσης να θέτει προτεραιότητες.
Η φαρμακευτική φροντίδα διαθέτει μία συγκεκριμένη διαδικασία. Η διαδικασία αυτή είναι ένα σύνολο δραστηριοτήτων (Εκτίμηση, Θεραπευτικό Πλάνο, Αξιολόγηση) που πραγματοποιούνται διαδοχικά και με τρόπο συστηματικό κάθε φορά που ο φαρμακοποιός παρέχει φαρμακευτική φροντίδα σε ασθενή.
Η φαρμακευτική φροντίδα εν τέλει είναι μια πρακτική γιατί έχουμε δημιουργική εφαρμογή γνώσης (φαρμακευτικής), καθοδηγούμενη από μια κοινή φιλοσοφία και μέσα από μια κοινή διαδικασία, προς επίλυση συγκεκριμένων προβλημάτων (φαρμακοθεραπευτικών) με τρόπο που είναι αποδεκτός από την κοινωνία.
Όταν λοιπόν η φαρμακευτική φροντίδα οργανώνεται μέσα στο φαρμακείο (ή στο νοσοκομείο ή στην κλινική ή αλλού) προκειμένου να προσφερθεί στο κοινόπαίρνει την μορφή άυλου προϊόντος δηλ. υπηρεσίας.
Για την επιτυχή παροχή της υπηρεσίας της φαρμακευτικής φροντίδας απαιτείται ένα Σύστημα Διαχείρισης της Πρακτικής δηλαδή ένα οργανωτικό πλαίσιο που θα υποστηρίζει την πρακτική. Αυτό περιλαμβάνει τους οικονομικούς, υλικούς και ανθρώπινους πόρους, την μέθοδο αξιολόγησης και την μέθοδο πληρωμής της υπηρεσίας.
Γίνεται φανερή η μετατόπιση του σκοπού του φαρμακευτικού λειτουργήματος από την απλή διάθεση του φαρμάκου (υποστηριζόμενο σε ορισμένες περιπτώσεις από πληροφόρηση και συμβουλή) προς το πεδίο της φροντίδας και υποστήριξης του ασθενή. Εάν ο φαρμακοποιός αναλάβει την ευθύνη να υλοποιήσει τους στόχους της φαρμακευτικής φροντίδας, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι και η διάθεση των φαρμάκων θα λάβει εξ αντικειμένου έναν χαρακτήρα περισσότερο επιστημονικό και όλα αυτά θα μεταφραστούν σε μια θετική αξιολόγηση του φαρμακοποιού από την πλευρά της κοινωνίας.
Η δημιουργία πλαισίου και συγκεκριμένης νομοθεσίας για την παροχή φαρμακευτικής φροντίδας στη χώρα μας, είναι ένα από τα ζητούμενα του κλάδου εδώ και καιρό. Αλλά στις εποχές που ζούμε, που ο κλάδος βάλλεται συνεχώς και από παντού και απειλούνται κεκτημένα, ίσως να ακούγεται από ουτοπική έως αστεία η δημιουργία ενός τέτοιου πλαισίου.
Τα πράγματα όμως, ίσως να είναι λίγο πιο αισιόδοξα.
Ο βασικός παράγοντας για την εφαρμογή της φαρμακευτικής φροντίδας και του MTM είναι, πολύ απλά, να υπάρχει ο ασθενής, αλλά και η εμπιστοσύνη του ασθενούς προς τον φαρμακοποιό. Αυτό είναι το μόνο κομμάτι στο οποίο ο Έλληνας φαρμακοποιός έχει ένα τεράστιο προβάδισμα.
Σύμφωνα με έρευνα που διεξήχθη στις Ηνωμένες Πολιτείες ώστε να αξιολογήσει τη δεκτικότητα του καταναλωτή σχετικά με τον επιστημονικό ρόλο των φαρμακοποιών στη θεραπεία, διαπιστώθηκε ότι:
Τα πράγματα όμως, ίσως να είναι λίγο πιο αισιόδοξα.
Ο βασικός παράγοντας για την εφαρμογή της φαρμακευτικής φροντίδας και του MTM είναι, πολύ απλά, να υπάρχει ο ασθενής, αλλά και η εμπιστοσύνη του ασθενούς προς τον φαρμακοποιό. Αυτό είναι το μόνο κομμάτι στο οποίο ο Έλληνας φαρμακοποιός έχει ένα τεράστιο προβάδισμα.
Σύμφωνα με έρευνα που διεξήχθη στις Ηνωμένες Πολιτείες ώστε να αξιολογήσει τη δεκτικότητα του καταναλωτή σχετικά με τον επιστημονικό ρόλο των φαρμακοποιών στη θεραπεία, διαπιστώθηκε ότι:
- λιγότερο από το 50% των ασθενών πιστεύουν ότι ο φαρμακοποιός είναι πηγή παροχής βασικών υπηρεσιών υγείας
- μόνο το ένα πέμπτο των ασθενών σκέφτονται ότι οι φαρμακοποιοί, σε συνεργασία με άλλουςπαρόχους υγείας, είναι ικανοί να διαχειρίζονται τη φροντίδα και το σχήμα της φαρμακευτικής αγωγής για συγκεκριμένα νοσήματα.
Αντιθέτως, σε έρευνα που διεξήγαγε η ALCO για λογαριασμό του ΠΦΣ το 2010, τα αποτελέσματα για τον φαρμακοποιό στην Ελλάδα ήταν πραγματικά ενθαρρυντικά. Τα παρακάτω στοιχεία πιστεύω ότι είναι κάτι παραπάνω από ενδεικτικά:
- Η κοινωνία αντιλαμβάνεται τα φαρμακεία ως σημεία που διασφαλίζουν την υγεία (90,4%) και όχι απλά ως εμπορικά καταστήματα (6,5%).
- Το 74% των ερωτηθέντων χρησιμοποιούν συγκεκριμένο φαρμακείο για τις αγορές των φαρμάκων (προσωποπαγής σχέση φαρμακοποιού – ασθενούς.
- Ο βαθμός εμπιστοσύνης του κοινού για τον/την φαρμακοποιό του είναι καθολικός καθώς το 99% των ερωτηθέντων απάντησε ότι εμπιστεύεται πολύ και αρκετά τον/την φαρμακοποιό του.
Άρα συμπεραίνουμε ότι, εάν ένας φαρμακοποιός ασκεί σωστά το επάγγελμα του, η εικόνα του, για την ώρα στην Ελλάδα, πάντα θα υπερτερεί στα μάτια του ασθενούς, σε σχέση με οποιαδήποτε απρόσωπη πολυεθνική.
Σε αυτό το σημείο θα πρέπει να γίνουν ορισμένες διευκρινήσεις:
- Η φαρμακευτική φροντίδα ΔΕΝ επινοήθηκε για να εξασφαλίσει τον φαρμακοποιό. ΕΙΝΑΙ η απάντηση στις ανάγκες της κοινωνίας και των ασθενών.
- Η φαρμακευτική φροντίδα ΔΕΝ είναι αυτό που έκαναν μέχρι σήμερα οι φαρμακοποιοί. ΕΙΝΑΙ ένα εντελώς διαφορετικό παράδειγμα που απαιτεί άλλη φιλοσοφία και πρακτική.
- Η φαρμακευτική φροντίδα ΔΕΝ είναι μάθημα ή ειδίκευση της φαρμακευτικής σχολής. ΕΙΝΑΙ φιλοσοφία και πρακτική γύρω από τα οποία θα πρέπει να χτιστεί ο κορμός των φαρμακευτικών σπουδών.
- Η φαρμακευτική φροντίδα ΔΕΝ είναι το σύνολο ή μέρος των υπηρεσιών που μπορούν να προσφερθούν στο μέλλον από τον φαρμακοποιό. ΕΙΝΑΙ από μόνη της μια υπηρεσία. Ωστόσο δανείζει στοιχεία της σε άλλες φαρμακευτικές υπηρεσίες οι οποίες αποκτούν πλέον διαφορετικό προσανατολισμό.
Μανιάς Σ Παναγιώτης
φαρμακοποιός μέλος ΦΣΔ
ΠΗΓΕΣ:vision4pharmacy.gr
pharmacorner.gr
 και ο φαρμακοποιός σήμερα ως σύμβουλος υγείας){kind=link}